سرطان معده بیماری است که در آن سلول‌های بدخیم (سرطان) در پوشش معده تشکیل می‌شوند. سن، رژیم غذایی و بیماری معده می‌تواند خطر ابتلا را تحت تاثیر قرار دهد. علائم می‌تواند شامل سوء هاضمه و ناراحتی یا درد معده باشد. اگر با علائم آشنایی ندارید و یا در مورد آن مشکوک هستید، خواندن این مقاله می‌تواند برای شما کمک مفیدی باشد.
سرطان معده چیست؟
سرطان معده زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سرطانی در پوشش داخلی معده شروع به تکثیر کنترل نشده می‌کنند. این سلول‌ها می‌توانند تبدیل به تومور شوند که درنهایت سرطان‌معده ایجاد شود و معمولا طی سال‌های متمادی به آرامی رشد می‌کند و بیشتر در سنین 60 تا 80 سالگی دیده می‌شود. اگر این بیماری پیشرفت کند، می‌تواند به سایر اندام‌ها نیز سرایت کند و همچنین متاستاز ناشی از سرطان اندام‌های دیگر مانند سرطان سینه نیز در معده ممکن است مشاهده شود.
علائم سرطان معده چیست؟
علائم و نشانه‌های سرطان‌معده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در بلع
- احساس نفخ بعد از غذا خوردن
- احساس سیری بعد از خوردن مقدار کمی غذا
- سوزش سردل
- سوء هاضمه
- حالت تهوع
- دل درد
- کاهش وزن ناخواسته
- استفراغ
داشتن تنها سوء هاضمه یا سوزش سر دل بعد از غذا به این معنی نیست که شما سرطان دارید. اما اگر این علائم را زیاد احساس می‌کنید، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
با رشد تومورهای معده، ممکن است علائم جدی‌تری داشته باشید، مانند:
- خون در مدفوع
- کاهش وزن بدون دلیل
- چشم یا پوست زرد رنگ
- تورم در معده
- یبوست یا اسهال
- ضعف یا احساس خستگی
علت سرطان معده
دانشمندان دقیقا نمی‌دانند چه چیزی باعث می شود سلول‌های سرطانی در معده شروع به رشد کنند، اگرچه تحقیقات عوامل زیادی را که می‌تواند خطر را افزایش دهد، مشخص کرده است. یکی از آنها عفونت با باکتری رایج، هیلکوباکتر پیلوری است که باعث ایجاد زخم می‌شود. التهاب روده به نام گاستریت، نوع خاصی از کم خونی طولانی مدت و همچنین پولیپ معده نیز می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
تحقیقات پزشکان نشان می‌دهد که سرطان‌معده زمانی شروع می‌شود که یک سلول در معده تغییراتی در DNA خود ایجاد کند. تغییرات DNA باعث می‌شوند که سلول سریع رشد کند. سلول‌های تجمع یافته توموری را تشکیل می‌دهند که می‌تواند به بافت سالم حمله کرده و آنها را از بین ببرد. با گذشت زمان، سلول‌ها می‌توانند به سایر نواحی بدن گسترش (متاستاز) پیدا کنند. مواردی که به نظر می‌رسد در افزایش خطر نقش دارند عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- ژن‌های خاص
- نوشیدن منظم الکل
- جراحی معده برای زخم معده
- گروه خونی نوع A
- سابقه خانوادگی سرطان معده
- عفونت ویروس اپستین بار
- رژیم غذایی سرشار از غذاهای دودی، ترشی یا شور
- کار در صنایع زغال سنگ، فلز، چوب یا لاستیک یا قرار گرفتن در معرض آزبست
عوامل خطر ساز سرطان معده
عوامل خطرساز سرطان‌معده را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- ریفلاکس معده به مری به طور مکرر
- چاقی
- رژیم غذایی سرشار از غذاهای شور و دودی
- رژیم کم میوه و سبزیجات
- سابقه خانوادگی سرطان معده
- عفونت با هلیکوباکتر پیلوری
- التهاب طولانی مدت معده (ورم معده)
- سیگار کشیدن
عوارض سرطان معده
عوارض سرطان معده دو برابر سایر سرطان‌ها است. اگر سرطان درمان نشود، بسیاری از عوارض با پیشرفت بیماری همراه است. این موارد شامل درد، کاهش وزن، مشکل در بلع، تهوع، استفراغ و خونریزی است. سرطان ممکن است به کبد سرایت کند و عوارضی مانند زردی، آسیت (آب آوردن شکم)، تب و بی‌حالی ایجاد کند.
عوارضی نیز می‌تواند با درمان همراه باشد. در روش گاسترکتومی ممکن است نیاز به تغییر شیوه زندگی داشته باشد. برخی از بیماران ممکن است نیاز داشته باشند که وعده‌های غذایی کوچک‌تر را بیشتر استفاده کنند. همچنین احتمالا عادات روده تغییر کند.
تشخیص سرطان معده
پزشکان عموما غربالگری معمولی را انجام نمی‌دهند. عمدتا به این دلیل است که سرطان‌معده چندان رایج نیست. اگر شما در معرض خطر بیشتری برای آن هستید، با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید چگونه می‌توانید از آن مراقبت کنید. اگر علائم داشته باشید و بدنبال تشخیص باشید ممکن است برخی از آزمایش‌های مشابه را انجام دهید.
برای اطلاع از ابتلا به سرطان، معاینه فیزیکی و بررسی سابقه‌ی خانوادگی سرطان از مهمترین موارد بررسی توسط پزشک است. ممکن است، آزمایشات زیر نیز لازم باشد:
- آزمایش خون برای بررسی علائم سرطان
- آندوسکوپی معده
- Upper GI series test
- سی تی اسکن
- بیوپسی
درمان سرطان معده
در درمان سرطان‌معده، انتخاب شما و پزشک شما بستگی به مدت زمان ابتلا به این بیماری یا میزان گسترش آن در بدن شما دارد. در هر مرحله به طور خلاصه درمان‌های زیر در نظر گرفته می‌شود:
- مرحله 0: در این زمان در لایه داخلی معده گروهی از سلول‌های ناسالم وجود دارد که ممکن است به سرطان تبدیل شوند. جراحی معمولا آن را درمان می‌کند. پزشک ممکن است قسمتی یا تمام معده و همچنین غدد لنفاوی مجاور را خارج کند.
- مرحله 1: در این مرحله یک تومور در معده وجود دارد و ممکن است در غدد لنفاوی گسترش یافته باشد. عمل جراحی، شیمی درمانی و یا دارودرمانی می‌تواند موثر واقع شود.
- مرحله 2: سرطان به لایه‌های عمیق‌تر معده و شاید به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است. جراحی برای برداشتن قسمتی یا تمام معده و همچنین غدد لنفاوی مجاور، هنوز درمان اصلی است. به احتمال زیاد از قبل شیمی درمانی یا دارو درمانی دریافت شده است و ممکن است بعد از آن نیز یکی از آنها دریافت شود.
- مرحله 3: سرطان ممکن است در تمام لایه‌های معده و سایر اندام‌های نزدیک آن مانند طحال یا روده بزرگ وجود داشته باشد. البته ممکن است کوچک‌تر باشد اما به عمق غدد لنفاوی رسیده باشد. معمولا جراحی برای برداشتن کل معده همراه با شیمی درمانی یا دارو درمانی انجام می‌شود. این روش‌ها گاهی می‌توانند آن را درمان کند. اگر نه، حداقل می‌تواند به علائم کمک کند.
- مرحله4: در آخرین مرحله، سرطان به اندام‌هایی مانند کبد، ریه‌ها یا مغز گسترش یافته است. درمان بسیار سخت‌تر است، اما پزشک می‌تواند آن را مدیریت کرده و علائم را تسکین دهد. شیمی درمانی، پرتودرمانی یا هر دو می‌تواند در این مرحله نیز استفاده شود. همچنین ممکن است از نوع خاصی از درمان به نام درمان هدفمند استفاده کنید. این داروها به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند، اما به سلول‌های سالم آسیبی نمی‌رسانند و ممکن است عوارض جانبی کمتری را به دنبال داشته باشد.
برنامه درمانی دقیق شما بستگی به منشا و مرحله سرطان دارد. سن و سلامت کلی نیز می‌توانند نقش داشته باشند. هدف از درمان علاوه بر درمان سلول‌های سرطانی در معده، جلوگیری از گسترش سلول‌ها است. در صورت عدم درمان ممکن است به موارد زیر سرایت کند:
- ریه‌ها
- گره‌های لنفاوی
- استخوان‌ها
- کبد
پیشگیری از سرطان معده
برای پیشگیری از سرطان‌معده، بهتر است توصیه‌های زیر را رعایت کنید:
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن یا چاقی می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، در مورد راهکارهایی که به کاهش وزن کمک می‌کند، با پزشک خود مشورت کنید. کاهش وزن آهسته و مداوم 1-2 کیلو در هفته را در نظر بگیرید.
- غذای سالم: رژیم غذایی مملو از میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. آنها سرشار از فیبر و برخی ویتامین‌ها هستند که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
- از غذاهای بسیار شور، ترشی، پخته یا دودی مانند هات داگ، گوشت‌های فرآوری شده یا پنیرهای دودی خودداری کنید.
- مصرف سیگار را متوقف کنید: سیگار کشیدن خطر ابتلا به انواع سرطان را افزایش می‌دهد. در صورت استفاده از دخانیات، خطر ابتلا به سرطان معده در فرد دو برابر می‌شود.
- سابقه خانوادگی: افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان معده هستند، ممکن است آزمایشاتی مانند آندوسکوپی را برای یافتن علائم سرطان انجام دهند.
- درمان عفونت‌های معده: اگر زخم ناشی از عفونت هیلکوباکترپیلوری دارید، تحت درمان قرار بگیرید. آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند باکتری‌ها را از بین ببرند و سایر داروها زخم‌های داخلی معده را التیام می‌بخشد تا خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
- مراقب استفاده از آسپرین یا NSAID باشید زیرا می‌تواند بر معده تاثیر گذار باشد.