شایع ترین آسیب ناحیه مچ پا پیچ خوردگی است. پیچ خوردگی مچ پا هنگامی رخ می دهد که پا بچرخد یا از دامنه حرکتی نرمال فراتر رود و باعث کشیدگی بیش از حد لیگامانهای مچ پا یا پارگی آن شود.
مفصل مچ پا یکی از پایدارترین مفاصل بدن بوده که متحمل نیروهای زیادی میشود. بطوریکه درهنگام راه رفتن نیرویی برابر با ۱.۵ برابر وزن و درهنگام دویدن نیرویی برابر با ۸ برابر وزن به ان وارد میشود.
لیگامانها (رباط ها) نوارهای بافتی هستند که استخوانها را به یکدیگر وصل میکند و در جهاتی خاص حرکات مچ پا را محدود میکنند. لیگامان اگرچه محکم است اما انعطاف پذیر نیز میباشد که با حرکات خاص مفصل کش می اید و با برگشت مفصل به وضعیت اول لیگامان نیز به طول نرمال خود برمیگردد. دو دسته لیگامان در مچ پا از اهمیت زیادی برخوردار هستند:لیگامان دلتوئید (در سمت داخل) و لیگامان خارجی
لیگامان دلتویید: از قوزک داخلی شروع شده و به استخوانهای تالوس،کاکانئوس و نویکولار وصل میشود.این لیگان بسایر قوی بوده و از باز شدن فضای مفصلی در سمت داخل جلوگیری میکند. در حرکات شدید پا به سمت خارج (eversion) این لیگامان کشیده شده و یا پاره میشود.
لیگامان خارجی(شامل لیگامنهای تالوفیبولار قدامی،تالوفیبولار خلفی و کالکانئو فیبولار)شایع ترین لیگامانی است که اسیب میبیند.و اسیب ان در نتیجه حرکات شدید پلنتارفلکشن و اینورژن رخ میدهد.
علل پیچ خوردگی مچ پا
چه عواملی احتمال پیچ خوردگی مچ پارا افزایش میدهند؟
- ورزش:پیچ خوردگی مچ پا آسیب دیدگی شایعی است که هنگام ورزش رخ میدهد، به ویژه در ورزش هایی که نیاز به پرش ، یا غلت زدن یا پیچ خوردن پا مانند بسکتبال ، تنیس ، فوتبال ، فوتبال و دویدن روی پا دارد.
- سطوح ناهموار. پیاده روی یا دویدن روی سطوح ناهموار ممکن است خطر پیچ خوردگی مچ پا را افزایش دهد.
- اسیب قبلی مچ پا. زمانیکه از قبل مچ پا پیچ خورده باشد و یا اسیب دیگری دیده باشد،احتمال پیچ خوردگی به شدت افزایش میابد.
- شرایط بدنی بد قدرت یا انعطاف پذیری ضعیف در مچ پا ممکن است خطر پیچ خوردگی هنگام شرکت در ورزش را افزایش دهد.
- کفش نامناسب کفش هایی که نا مناسب و همچنین کفش های پاشنه بلند به طور کلی مچ پا را در برابر آسیب پذیری آسیب پذیرتر می کنند
- افتادن.
علائم پیچ خوردگی مچ پا
علائم و نشانه های پیچ خوردگی مچ پا بسته به شدت آسیب متفاوت است. و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد ، به ویژه هنگامی که روی پای آسیب دیده تحمل وزن می کنید
- حساسیت هنگام لمس مچ پا
- تورم
- کبودی
- دامنه حرکت محدود شده است
- احساس یا صدا در هنگام آسیب دیدگی
- ناپایداری مچ پا – این ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که پاره شدن کامل رباط یا دررفتگی کامل مفصل مچ پا وجود داشته باشد
- اگر پارگی شدید رباط ها وجود داشته باشد ، ممکن است در هنگام پیچ خوردگی “پاپ” را نیز بشنوید یا احساس کنید. علائم پیچ خوردگی شدید مانند شکستگی استخوان است و نیاز به بررسی سریع پزشکی دارد
شدت پیچ خوردگی مچ پا
پس از معاینه ، پزشک یا فیزیوتراپیست شدت پیچ خوردگی مچ پای شما را تعیین می کند تا به شما کمک کند در یک برنامه درمانی درست قرار بگیرید(شکل4).
پیچ خوردگی درجه 1 (خفیف)
کشش اندک و پارگی میکروسکوپی الیاف لیگامان
حساسیت و تورم خفیف در اطراف مچ پا
پیچ خوردگی درجه 2 (متوسط)
پارگی جزئی لیگامان
حساسیت و تورم متوسط در اطراف مچ پا
در معاینه فیزیکی بی ثباتی مشهود است
پیچ خوردگی درجه 3 (شدید)
پارگی کامل لیگامان
حساسیت و تورم قابل توجه در اطراف مچ پا
طی تستها و معاینات فیزیکی ، بی ثباتی قابل توجهی ایجاد می شود
معاینه ی فیزیکی
پزشک یا فیزیوتراپیست با انجام معاینه دقیق پا و مچ پا ، پیچ خوردگی مچ پا را تشخیص می دهد. این معاینه فیزیکی ممکن است دردناک باشد.
لمس کردن :به آرامی اطراف مچ پا را فشار می دهد تا مشخص کند کدام رباط ها آسیب دیده اند.
دامنه حرکت : او همچنین ممکن است مچ پا شما را در جهات مختلف حرکت دهد. با این حال ، مچ پا سفت و متورم معمولاً خیلی حرکت نمی کند.
تست های تصویربرداری
- اشعه ایکس : اشعه ایکس تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را فراهم می کند. ممکن است پزشک برای جلوگیری از شکستگی استخوان مچ پا یا پا ، اشعه ایکس تجویز کند. شکستگی استخوان می تواند علائم مشابه درد و تورم را ایجاد کند.
- اشعه ایکس استرس : علاوه بر اشعه ایکس ساده ، پزشک ممکن است اشعه ایکس استرس نیز تجویز کند. این اسکن ها در حالی انجام می شود که مچ پا به جهات مختلف رانده می شود. اشعه ایکس استرس به شما کمک می کند تا نشان دهد مچ پا به دلیل لیگامن های آسیب دیده به طور غیرعادی در حال حرکت است.
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) : اگر پزشک شما به آسیب دیدگی شدید لیگامانها، آسیب به غضروف یا استخوان یک تراشه کوچک استخوان یا مشکل دیگر مشکوک باشد ، ممکن است MRI تجویز کند. تجویز MRI ممکن است تا پس از برطرف شدن دوره تورم و کبودی انجام شود.
- سونوگرافی این اسکن تصویربرداری به شما امکان می دهد لیگامان را در حین حرکت مچ پا به طور مستقیم مشاهده کند. این به پزشک شما کمک می کند تا مشخص کند که لیگامان چقدر پایداری ایجاد می کند
عوارض
عدم درمان صحیح پیچ خوردگی مچ پا ، خیلی زود پس از پیچ خوردگی مچ پا ، ممکن است به عوارض زیر منجر شود:
- درد مزمن مچ پا
- بی ثباتی مزمن مفصل مچ پا
- آرتروز در مفصل مچ پا
پیشگیری از پیچ خوردگی مچ پا
نکات زیر می تواند به شما در جلوگیری از پیچ خوردگی مچ پا یا پیچ خوردگی مکرر کمک کند:
- قبل از ورزش یا ورزش سبک گرم شوید.
- هنگام راه رفتن ، دویدن یا کار روی سطحی ناهموار مراقب باشید.
- از مچ پا یا نوار نگهدارنده مچ پا روی مچ پا ضعیف یا قبلا آسیب دیده استفاده کنید.
- کفشی بپوشید که مناسب آن باشد و برای فعالیت شما ساخته شود.
- پوشیدن کفش های پاشنه بلند را به حداقل برسانید.
- قدرت و انعطاف پذیری عضلات را حفظ کنید.
- تمرینات ثبات ، از جمله تمرینات تعادل را تمرین کنید
چگونه یک فیزیوتراپیست می تواند کمک کند؟
فیزیوتراپیست ها به افرادی که دچار پیچ خوردگی مچ پا هستند ، کمک می کنند تا سریعتر از بهبودی بدون درمان بهبود یابند. مدت زمان بهبودی پیچ خوردگی مچ پا متفاوت است ، اما نتایج اغلب در طی 2 تا 8 هفته حاصل می شود. فیزیوتراپیست شما برای طراحی یک برنامه درمانی خاص که نیازها و اهداف شما را برآورده کند با شما همکاری خواهد کرد.
در طی 24 تا 48 ساعت اول پس از تشخیص ، ممکن است متخصص طب فیزیکی به شما توصیه کند:
- با اجتناب از هرگونه فعالیتی که باعث درد می شود ، به محل استراحت دهید.
- هر 2 ساعت به مدت 15 تا 20 دقیقه بسته های یخ را به این قسمت بمالید.
- بدون اینکه درد و تورم بدتر شود ، هرچه زودتر و تا جایی که می توانید روی پای آسیب دیده راه بروید.
- از عصا یا وسایل کمکی دیگر برای کمک به کاهش درد و حمایت از تعادل استفاده کنید
- برای حمایت و جلوگیری از تورم ، مچ پا را بپیچید یا از بند مچ پا استفاده کنید.
این خود درمانی ها به شما امکان می دهد تا حد امکان با کمترین درد تحرک داشته باشید و به بهبود سریع کمک می کند.
فواید برنامه درمانی
- درد و ورم کاهش یابد (با استفاده از مدالیته ایی مانند تحریک الکتریکی،اولتراسوند،لیزر،یخ ،مچ بند،درمانهای دستی).
- افزایش دامنه حرکتی پا. فیزیوتراپیست شما فعالیت ها و روش های درمانی خاصی را برای کمک به بازگرداندن حرکت طبیعی مچ پا انتخاب می کند. این ممکن است با حرکات “غیرفعال” که فیزیوتراپیست برای شما انجام می دهد تا مچ پا و پا را به آرامی حرکت دهد ، شروع شود و به تمرینات “کششی” و کشش هایی برسید که خودتان انجام می دهید.
- افزایش انعطاف پذیری. فیزیوتراپیست شما تشخیص می دهد که عضلات پا ، مچ پا یا پایین پا سفت است ، شروع به کشش می کند و نحوه کشش آنها را به شما آموزش می دهد.
- افزایش قدرت. پیچ خوردگی مچ پا ممکن است به عضلات ضعیف ، آسیب دیده یا ناهماهنگ پا مربوط باشد. تمرینات خاصی به بهبودی در هر مرحله از بهبود کمک می کند. فیزیوتراپیست شما تمرینات و تجهیزات صحیحی را برای استفاده و بازگرداندن ثابت و ایمن قدرت خود انتخاب و به شما آموزش می دهد. اینها ممکن است شامل استفاده از وزنه های کاف ، نوارهای کششی و تجهیزات بلند کردن وزن باشد.
- افزایش استقامت. بازیابی استقامت عضلانی در مچ پا و پا پس از آسیب بسیار مهم است. فیزیوتراپیست شما تمریناتی را برای بهبود استقامت به شما می آموزد ، بنابراین می توانید به فعالیت های عادی خود برگردید. ممکن است از تجهیزات ورزشی قلبی مانند تردمیل یا دوچرخه ثابت استفاده شود.
- بهبود تعادل. بازیابی حس تعادل بعد از آسیب دیدگی مهم است. فیزیوتراپیست شما تمریناتی را برای بهبود توانایی تعادل به شما می آموزد.
- چابکی را بازیابی کنید. سرعت و دقت حرکت پا در دو و میدانی و در بسیاری از فعالیتهای روزمره مهم است. فیزیوتراپیست به شما کمک می کند تا این مهارت ها را برای آمادگی برای بازگشت به ورزش و برنامه های روزمره خود بدست آورید.
- یک برنامه خانگی بیاموزید. فیزیوتراپیست به شما تمرینات تقویت کننده و کششی را برای انجام در خانه آموزش می دهد. این تمرینات ویژه نیازهای شما خواهد بود. اگر آنها را طبق دستورالعمل فیزیوتراپیست انجام دهید ، می توانید بهبودی خود را تسریع کنید.
- بازگشت به فعالیتها فیزیوتراپیست شما اهداف فعالیت را با شما در میان می گذارد و از آنها برای تعیین اهداف بهبودی کار ، ورزش و زندگی در خانه استفاده می کند. برنامه درمانی شما به شما کمک می کند تا به ایمن ترین ، سریع ترین و مو ثرترین روش ممکن به اهداف خود برسید. فیزیوتراپیست به شما کمک می کند تا در رسیدن به اهداف خود تمرینات ، فعالیت های بازآموزی و تکنیک ها و تمرین های مخصوص ورزش را به شما آموزش دهد.
اگر جراحی لازم باشد
در مورد جراحی اختلاف نظر های فراوانی وجود دارد.بسیاری معتقد هستند که اسیب های وسیع چند لیگامان جراحی باید صورت گیرد.درمورد پارگی ایزوله لیگامانی که همراه با هایپرموبیلیتی است اختلاف نظر وجود دارد.در واقع بیمارانی که تحت درمان غیر جراحی قرار میگیرند اگر به مدت طولانی در بی حرکتی قرار نگیرند زودتر از کسانی که عمل کرده اند به عملکرد نرمال خود باز میگردند.
برای پیچ خوردگی مچ پا معمولاً جراحی لازم نیست. اما در صورت نیاز به جراحی ، با راهنمایی توسط متخصص فیزیوتراپی طی چند هفته یک برنامه بهبودی را دنبال خواهید کرد. فیزیوتراپیست به شما کمک می کند تا درد را به حداقل برسانید ، حرکت و قدرت خود را بازیابید و با ایمن ترین و سریع ترین حالت ممکن به فعالیت های عادی خود برگردید
چه عواملی باعث پیچ خوردگی مجدد مچ پا می شوند
گاهی بعد از اسیب اولیه لیگامانی،بیمار مجددا تورم وردرد را تجربه میکند سه علت برای ان مطرح کرده اند:
- بهبودی لیگامان همزمان با چسبندگی به بافت های مجاور در نتیجه اجازه حرکات داخل مفصلی را نمیدهد
- از بین رفتن رفلکس حمایتی عضله برای ایجاد ثبات مفصل(عدم عملکرد درست عضله فشار زیادی به مفصل وارد میکند)
- ناپایداری مکانیکی مفصل
نمونه ای تمریناتی که در پیچ خوردگی مچ پا انجام میشود در زیر امده است(دقت شود این تمرینات باید زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود)
- Towel Crunches: حوله را روی زمین پهن کنید. آن را با انگشتان پا به سمت خود بکشید تا حوله کاملاً جمع شود (10 تا 15 بار تکرار کنید)
- Marble Pick-up : توپ را بین انگشتان اول و دوم خود بگیرید. برداشتن و انتقال به ظرف مقابل این کار را 15 تا 20 بار تکرار کنید.
- Alphabet writing : در حالی که نشسته اید ، الفبا را با حرکات مچ پا در هوا بنویسید
- Seated Calf Stretch: در حالت نشسته یک حوله را دور پای خود حلقه کنید. به آرامی با کمک حولح مچ پا را به سمت خود بکشید. زانو باید صاف باشد. 20 ثانیه نگه دارید ؛
- Heel raise: با دستان خود بایستید و برای پشتیبانی به دیوار ، میز و یا پشتی صندلی تکیه کنید. در حالی که پاها از عرض شانه باز هستند ، به آرامی روی انگشتان پا بلند شده و دوباره به پایین برگردید. در ابتدا 10 مورد از این موارد را انجام دهید و تا 20 یا بیشتر کار کنید. به یاد داشته باشید ، شما فقط یک کشش متوسط و بدون درد می خواهید.
- Foot Up: در برابر مقاومت پا را به سمت صورت بکشید
