سیستم عصبی شبکه پیچیده‌ای از اعصاب و سلول‌ها است که سیگنال‌ها را بین مناطق مختلف بدن منتقل می‌کند. در مهره داران از دو قسمت اصلی تشکیل شده است که سیستم عصبی مرکزی (CNS) و سیستم عصبی محیطی (PNS) نامیده می‌شوند.. سیستم عصبی مرکزی از مغز و نخاع و سیستم عصبی محیطی عمدتاً از اعصاب تشکیل شده است که فیبرهای بلندی هستند که CNS را به هر قسمت دیگر از بدن متصل می‌کنند و کلیه عملکردهای بدن را تنظیم و کنترل می‌کند. وقتی مشکلی در بخشی از سیستم عصبی رخ دهد، می‌تواند در حرکت، گفتار، بلع، تنفس،یادگیری، حافظه، حواس یا خلق و خوی خود مشکل ایجاد کند. در این مقاله به اختلالات عصبی و بهبود آنها می‌پردازیم.
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO)، اختلالات عصبی (نورولوژی) بیماری است که روی سیستم عصبی شامل مغز، نخاع، اعصاب جمجمه، اعصاب محیطی، ریشه‌های عصبی، سیستم عصبی خودمختار، اتصال عصبی عضلانی تأثیر بگذارد و منجر به علائم جسمی و / یا روانی شود. بیش از 600 نوع بیماری نورولوژیک شناسایی شده است اغلب، اختلالات عصبی پس از تشخیص یک مسئله در قسمت دیگری از بدن که مستقیماً با سیستم عصبی فرد ارتباط دارد، تشخیص داده می‌شود.
اختلالات نورولوژیک دامنه وسیعی دارد. آنها دلایل، عوارض و نتایج مختلفی دارند. بعضی از آنها به مدیریت مادام العمر نیاز دارند.
علت اختلالات عصبی
اگر شک دارید که شما یا یکی از عزیزانتان از یکی از این مسائل رنج می‌برید، ممکن است از خود بپرسید که چه چیزی باعث اختلال عصبی می‌شود. علل چنین اختلالی می‌تواند کاملاً متنوع باشد. نخاع و مغز هر دو توسط غشاهای زیادی عایق بندی شده اند که می‌توانند به دلایل مختلف آسیب پذیر باشند. اعصاب محیطی که در زیر پوست قرار دارند نیز می‌توانند در برابر عوامل بسیاری آسیب‌پذیر باشند و وظیفه حفاظت از مغز و نخاع را به خوبی انجام ندهند. اعصاب محیطی نیز می ممکن است در هر جایی از مسیر آسیب ببینند. اختلالات عصبی می‌تواند یک مسیر عصبی یا یک نورون واحد را تحت تأثیر قرار دهد. حتی یک اختلال کوچک در مسیر ساختاری یک نورون می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد شود. در نتیجه، اختلالات عصبی می‌تواند ناشی از تعدادی از دلایل باشد، از جمله :
- دلایل مربوط به سبک زندگی
- عفونت‌ها
- ژنتیک
- علل مرتبط با تغذیه
- تاثیرات محیطی
- صدمات جسمی
علائم اختلالات عصبی
علائم اختلالات عصبی بسته به نوع اختلال و همچنین ناحیه خاصی از بدن که تحت تأثیر آن قرار دارد، می‌تواند به میزان قابل توجهی متفاوت باشد. در بعضی موارد، ممکن است علائم عاطفی را تجربه کنید در حالی که در موارد دیگر ممکن است علائم جسمی باشد. موارد زیر شایع ترین علائم و نشانه‌های اختلال سیستم عصبی است. اگر چه هر فردی ممکن است تجربه ی متفاوتی از علایم را داشته باشد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد
- شروع مداوم یا ناگهانی سردرد
- از دست دادن حس یا سوزن سوزن شدن
- ضعف یا کاهش قدرت عضلانی
- از دست دادن بینایی یا دو بینی
- از دست دادن حافظه
- اختلال در توانایی ذهنی
- عدم هماهنگی حرکات
- سفتی عضله
- تحلیل عضلات
- فلج جزئی یا کامل
- ضعف عضلانی
- مشکل خواندن و نوشتن
- توانایی‌های شناختی ضعیف
- درد غیر قابل توضیح
- تکلم نامفهوم
- هم چنین افرادی که به اختلالات عصبی مبتلا شده اند ممکن است در حرکت دادن قسمت‌های مختلف بدن خود دچار مشکل شوند. در حالی که ممکن است یک شخص نتواند حرکات خود را کنترل کند و حرکت بیش از حد یا غیر ارادی اعضای بدن را تجربه کند (از نظر کلینیکی به عنوان “هایپرکینزی” نامیده می‌شود)، ممکن است شخص دیگری در جابجایی قسمتهایی از بدن (در کلینیک به عنوان “هیپوکینزی” یاد می‌شود) دچار مشکل شود.
اختلالات عصبی شایع کدام هستند؟
از جمله اختلالات عصبی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضربه به مغز
- سکته مغزی: موارد سکته مغزی ناشی از تعدادی از عوامل خطر است که می‌تواند اصلاح شود (عدم تحرک جسمی، چاقی، فشار خون بالا، دیابت، کشیدن سیگار، مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی).
- بیماری پارکینسون: همچنین به عنوان “فلج متزلزل” شناخته می‌شود، پارکینسون در نتیجه مرگ و از دست دادن نورونهای دوپامینرژیک در مغز رخ میدهد. یکی از مشخصه‌های اصلی این بیماری لرزش در حالت استراحت است.
- آسیب نخاعی
- مولتیپل اسکلروزیس: MS نوعی بیماری خود ایمنی و عصبی است که بیشتر از مردان در زنان دیده می شود.
- فلج بلز: به عنوان فلج یک طرفه صورت و انحراف صورت به طرف آسیب دیده شناخته می‌شود که به علت آسیب و التهاب عصب هفتم مغزی است که وظیفه عصب دهی به عضلات صورت را بر عهده دارد
- نوروپاتی دیابتی: نوروپاتی دیابتی از دست دادن عملکرد حسی است که از دیستال شروع می‌شود و با درد عضلانی، بی حسی و از دست دادن حس موقعیت مفصلی ادامه میابد.
- سندرم گیلن-باره: GBS نوعی پلی نوروپاتی از بین بردن فلج فلج کننده حاد است که اغلب قبل از آن عفونت دستگاه تنفسی یا دستگاه گوارش دیده می‌شود.
- ALS : بیمار پیشرونده که نورونهای حرکتی را درگیر کرده و منجر به از دست رفتن تدریجی عملکرد عضلات (به ویژه عضلات مخطط) می‌شود و. به گونه‌ای که فرد توانایی حرکتی را از دست میدهد.
درمان و بهبود اختلالات
درمان‌های اختلالات عصبی اغلب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر شیوه زندگی برای جلوگیری یا به حداقل رساندن تأثیر اختلالات
- فیزیوتراپی برای مدیریت علائم و بازیابی عملکردهای از دست رفته
- مدیریت درد، زیرا بسیاری از اختلالات می‌تواند با ناراحتی قابل توجهی همراه باشد
- دارو برای جلوگیری از وخیم شدن وضعیت بیمار
نقش فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای بیمارانی که دچار بیماری نورولوژی شده اند بسیار مهم است. بدون فیزیوتراپی به دنبال آسیب عصبی، بیماران ممکن است بسیاری از عملکردها را از دست بدهند، ممکن است قادر به انجام فعالیت‌های خاصی نباشند یا استقلال خود را از دست بدهند. کاهش فعالیت می‌تواند منجر به بسیاری از مشکلات سلامتی دیگر مانند مشکلات قلبی، مشکلات ریوی و دیابت شود. فیزیوتراپی علاوه بر درمان عصبی خاص، شامل فعالیت‌هایی برای حفظ تناسب عمومی، قدرت و طول عضلات، ظرفیت هوازی، کنترل وضعیت، و آموزش بیماران و مراقبان در مورد این بیماری و استراتژی‌هایی برای جلوگیری از سقوط و بی تحرکی و راههایی برای جلوگیری از عوارض ثانویه مانند اتروفی و زخم پا و تورم میباشد. بعلاوه، در صورت لزوم، فیزیوتراپیست صندلی‌های چرخدار مناسب، صندلی‌ها، تشک‌های تختخوابی، وسایل کمکی، کفش‌های ارتوپدی وسایر دستگاه‌های کمکی را تجویز می‌کند.